Zo beïnvloedt de oorlog in Oekraïne de wereldwijde meststoffenmarkt
Exportrestricties voor kalium uit Rusland
De winning van fosfaat en kalium wordt geografisch gedomineerd door een handvol mijnbouwbedrijven. Zo is Canada de grootste leverancier van kalium (potas), een zout gewonnen uit klei-afzettingen, gevolgd door Rusland samen met Wit-Rusland. Gecombineerd leveren Rusland en Wit-Rusland volgens Morgan Stanley ongeveer 40% van het wereldwijde aanbod. Door de Europese sancties werden er echter restricties gelegd op de Russische export, waardoor het aanbod flink verminderd werd.
Verder verklaarde een grote Wit-Russische producent in februari dat deze de leververplichtingen niet zou kunnen nakomen vanwege overmacht. Deze overmachtsverklaring was het gevolg van het besluit van de Litouwse autoriteiten om vanaf 1 februari 2022 de havenfaciliteiten te sluiten voor de export van kaliumzouten uit Wit-Rusland.
Verminderd aanbod van fosfaat leidt tot hoge prijzen
Marokko is wereldwijd de grootste exporteur van fosfaat. Echter is ongeveer 10% van de wereldwijde handel in fosfaatrots ook afkomstig uit Rusland, waarbij dezelfde exportrestricties van toepassing zijn. Tel daarbij op dat de export van product uit China achterblijft, en je hebt een groot tekort aan aanbod op de fosfaatmeststoffen-markt. Doordat het aanbod de vraag niet kan bijhouden stijgen de prijzen op de wereldmarkt sterk.
Russisch aardgas nodig voor productie stikstofmeststoffen
Stikstof wordt geleverd als product van ammoniak, dat op zijn beurt wordt geproduceerd uit stikstof uit lucht en aardgas. Een wat grotere groep chemiebedrijven produceert ammoniak, waardoor de productie iets minder geografisch geconcentreerd is. Echter zien we hier ook de weer de invloed van Rusland. Niet alleen zijn ze volgens het Food Policy Research Institute (FPRI) voor 15% vertegenwoordigd in de wereldhandel van stikstofhoudende meststoffen, ze zijn ook de belangrijkste leverancier van de belangrijkste grondstof voor stikstofmeststoffen: aardgas. Dit is vooral van invloed voor Europa en India, aangezien hier de plaatselijke stikstofproductie sterk afhankelijk is van geïmporteerd natuurlijk gas. Ook hier zien we wat voor effect sancties hebben op de prijs.
Afhankelijk van Rusland van grote invloed op prijs
Europa is dus voor een aanzienlijk deel afhankelijk van de Russische export. Enerzijds die afhankelijkheid en anderzijds de beperking van het aandeel in de meststoffenhandel die Oekraïne, Rusland en Wit-Rusland in vergelijking met voor de oorlog en sancties voor hun rekening namen, zorgen voor een zeer turbulente meststoffenmarkt. Ook landen die in het verleden geen grondstoffen van een van de drie betreffende landen afnamen, zullen de gevolgen merken van de sterk veranderende balans in vraag en aanbod voor alle drie de elementen N, P en K.
Alternatieven maar schaars beschikbaar
Alternatieven voor het gecombineerde Oekraïense, Russische en Wit-Russische marktaandeel zijn niet snel op de korte en middellange termijn te vinden. Op langere termijn zullen de goederenstromen zich waarschijnlijk herschikken en komt er meer stabiliteit, zowel qua beschikbaarheid als prijs. Echter door de huidige samenloop van factoren, een ongekende vraag in combinatie met een enorme daling van de beschikbaarheid van het aanbod, mede veroorzaakt door de oorlog in Oekraïne, maakt het moeilijk te voorspellen waar de prijzen zich verder naartoe zullen ontwikkelen.
