Minerale stikstofbronnen

Europese landbouwers vertrouwen traditiegetrouw op nitraatmeststoffen, zoals kalkammonsalpeter (KAS), als meest efficiënte stikstofbron. Dit neemt niet weg dat soms ook bronnen als ureum en urean worden overwogen. Verschillende minerale stikstofbronnen hebben verschillende effecten op bodem en milieu en daarom dienen deze verschillen ook bij de landbouwkundige en milieukundige beoordeling te worden meegenomen.

Stikstof - een bron van leven

Stikstof is essentieel voor de groei van een plant. Het stimuleert fotosynthese, wortelgroei en de eiwitproductie, maar ook de opname van andere nutriënten. 99% van alle stikstof zit in de atmosfeer en minder dan 1% in de aardkorst. Echter, de stikstofmoleculen (N2) in de atmosfeer zijn chemisch inactief en kunnen in het algemeen niet worden opgenomen door planten.

De hoeveelheid beschikbare stikstof in de grond is beperkt en limiteert de groei van planten in natuurlijke ecosystemen. Daarnaast zorgt landbouw ervoor dat de voorraad beschikbare stikstof nog verder afneemt. Dit komt onder andere doordat stikstof tijdens de groei van de plant wordt opgenomen en met de oogst weer wordt afgevoerd. Vandaar dat het tekort weer moet worden aangevuld met organische en/of minerale stikstofbronnen. Kunstmest is daarom essentieel voor duurzame landbouw.

Door een tekort aan stikstof wordt de bodem minder vruchtbaar en worden de opbrengsten lager en de kwaliteit slechter. Anderzijds leidt een overmaat aan stikstof in de bodem tot uitspoeling naar het grondwater, eutrofiëring van het oppervlaktewater en vervluchtiging; met milieuvervuiling en klimaatverandering tot gevolg.

Minerale meststoffen

De voor Europa belangrijkste minerale stikstofbronnen zijn als volgt:

Nitraatmeststoffen: bevatten stikstof in de vorm van ammoniumnitraat: gelijke delen ammonium (NH4+) en nitraat (NO3-). Kalkammonsalpeter (KAS) bevat daarnaast nog dolomiet of kalksteen. Incidenteel worden ook meststoffen gebruikt met nitraat als enige stikstofvorm.
Ureum: bevat stikstof in de vorm van amide (NH2).
Urean: een oplossing van ureum en ammoniumnitraat in water.

Conclusies over de werking van speciale producten, zoals NPK-meststoffen of meststoffen verrijkt met zwavel, kunnen eenvoudig worden afgeleid uit de algemene beschrijvingen.