Stikstofomzettingen in de bodem

Stikstof uit nitraat 

Planten nemen nitraat (NO3 -) zeer eenvoudig in grote hoeveelheden op. In tegenstelling tot ammonium is nitraat direct als nutriënt beschikbaar. Nitraat is zeer mobiel in de bodem, omdat het via bodemvocht snel naar de wortels wordt getransporteerd. Zodoende kan stikstof uit nitraatmeststoffen, zoals kalkammonsalpeter (KAS), ook direct door het gewas worden opgenomen. Daarnaast bevordert de opname van een negatief geladen nitraatdeeltje de opname van positief geladen nutriënten, zoals magnesium, calcium en kalium. 

Het is bovendien goed te weten dat uiteindelijk vrijwel alle stikstof als nitraat door het gewas wordt opgenomen, ongeacht of het als ureum of ammonium werd toegediend. Bij een directe toepassing van nitraat wordt het verlies tijdens de omzetting van ureum en ammonium zo veel mogelijk voorkomen.

Stikstof uit ammonium 

Planten kunnen ammonium (NH4+) in kleine hoeveelheden direct opnemen. Het positief geladen deeltje wordt aan kleimineralen gebonden en is veel minder mobiel dan nitraat, waardoor plantenwortels ernaartoe moeten groeien. De meeste ammonium wordt door micro-organismen omgezet in nitraat. Afhankelijk van de temperatuur duurt deze nitrificatie één dag tot enkele weken. Een ander deel wordt door micro-organismen opgenomen en tijdelijk in de organische stof opgeslagen. Pas na mineralisatie komt deze stikstof weer beschikbaar voor het gewas.

Stikstof uit ureum

Plantenwortels kunnen ureum alleen in beperkte hoeveelheden opnemen. Normaal zetten bodemenzymen ureum eerst om in ammonium. Afhankelijk van de temperatuur kan dit één dag tot een week duren.

Voor dit proces, ook wel hydrolyse genoemd, is vocht nodig. Uit ureum vervluchtigt veel meer ammoniak dan uit ammoniumnitraat. Dit komt doordat dat de pH-waarde van de bodem rondom de korrels sterk stijgt, waardoor het evenwicht tussen ammonium (NH4 +) en ammoniak (NH3) verschuift en ammoniak vervluchtigt.

Deze verliezen maakt ureum minder efficiënt, zodat ureum bij voorkeur direct na het strooien ingewerkt dient te worden.